Thiền tự Trúc lâm Bàn Bù, Đền thờ Lê Lợi và các tướng sỹ, nghĩa quân Lam Sơn

Ngọc Lặc là vùng đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa, trên địa bàn huyện có nhiều danh lam thắng cảnh, di tích nổi tiếng. Khi đến Ngọc Lặc du khách không thể bỏ qua khu Khu Di tích, lịch sử - văn hóa, danh thắng hang Bàn Bù, xã Ngọc Khê. Đây là quần thể di tích lịch sử, văn hóa, thắng cảnh lưu dấu sự kiện lịch sử và phong cảnh thiên nhiên huyền ảo, kỳ vĩ.
Năm 2005, hang Bàn Bù đã được UBND tỉnh xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa, danh thắng và được đưa vào quy hoạch tổng thể nhằm bảo tồn, tôn tạo, phát huy các giá trị di tích lịch sử, văn hóa này. Khu di tích bao gồm khu vực núi, hang động, suối nước, chùa Nán, đền thờ Mẫu Thoải, đền thờ Lê Lai, Lê Lợi, Nguyễn Trãi và các tướng sĩ nghĩa quân Lam Sơn.

Cổng vào Thiền tự Trúc Lâm Bàn Bù là một công trình mang đậm phong cách kiến trúc Phật giáo truyền thống Việt Nam, tạo ấn tượng sâu sắc cho bất kỳ ai đặt chân đến nơi đây. Cổng được xây dựng kiên cố, với những đường nét chạm khắc tinh xảo và họa tiết biểu tượng đặc trưng như hoa sen, rồng phượng, thể hiện sự trang nghiêm và thanh tịnh của chốn thiền môn.
Hai bên cổng là đôi cột trụ lớn, chạm khắc câu đối, mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, truyền tải những giá trị nhân văn cao đẹp của Phật giáo. Phía trên cổng là mái ngói cong vút, lợp ngói âm dương, gợi nhớ đến nét cổ kính của các ngôi chùa xưa.
Bao quanh cổng vào là cảnh sắc thiên nhiên hài hòa, với cây cối xanh mát và không gian yên bình, tạo cảm giác nhẹ nhàng, thư thái cho khách thập phương. Cổng Thiền tự Trúc Lâm Bàn Bù không chỉ là lối dẫn vào không gian tâm linh, mà còn là biểu tượng chào đón, khơi mở hành trình tìm về sự an nhiên và giác ngộ.

Khuôn viên sân của Thiền tự Trúc Lâm Bàn Bù được thiết kế rộng rãi, thoáng mát, tạo không gian tĩnh lặng và trang nghiêm, phù hợp với không khí linh thiêng của chốn thiền môn. Sân được lát bằng đá xanh tự nhiên, các phiến đá được sắp xếp cẩn thận, tạo nên vẻ đẹp bền vững và hài hòa.
Ở trung tâm sân, nổi bật là lư hương lớn bằng đồng, nơi các phật tử và du khách thắp nhang cầu nguyện. Hai bên sân được bố trí cân đối với các hàng cây cảnh cắt tỉa gọn gàng, xen kẽ là các bồn hoa tươi tắn, mang lại cảm giác bình yên và gần gũi.
Bao quanh khuôn viên là hành lang và các công trình phụ trợ, kết nối hài hòa với chính điện và nhà tổ. Tất cả tạo nên một không gian không chỉ linh thiêng mà còn thơ mộng, giúp du khách có thể tìm thấy sự an nhiên và thư thái khi đến với Thiền tự Trúc Lâm Bàn Bù.

Chính điện là công trình trung tâm và linh thiêng nhất trong quần thể thiền tự. Được xây dựng theo phong cách kiến trúc truyền thống Phật giáo Việt Nam, chính điện mang dáng vẻ uy nghiêm với mái ngói cong vút, lợp ngói âm dương, tượng trưng cho sự kết nối giữa trời và đất.
Bên trong chính điện là không gian thờ tự trang nghiêm, với tượng Phật Thích Ca Mâu Ni được tôn trí ở vị trí trung tâm, hai bên là các tượng Bồ Tát và Hộ Pháp, tất cả đều được chế tác tinh xảo, thể hiện sự tôn kính và tâm linh sâu sắc. Gian chính điện được trang trí bằng các bức hoành phi, câu đối khảm trai, cùng những hoa văn chạm khắc tinh tế trên gỗ.
Không gian bên trong chính điện luôn thoang thoảng hương trầm, tạo cảm giác yên bình và tĩnh lặng, là nơi để phật tử và du khách thành tâm lễ bái, tìm về sự an nhiên trong tâm hồn. Chính điện không chỉ là nơi hành lễ mà còn là biểu tượng của tinh thần Phật giáo từ bi và trí tuệ.

Đền thờ Lê Lợi và các tướng sĩ, nghĩa quân Lam Sơn là một địa chỉ văn hóa, tâm linh giàu ý nghĩa lịch sử, ghi dấu những chiến công hiển hách của phong trào khởi nghĩa Lam Sơn trong thế kỷ XV. Đền được xây dựng để tưởng nhớ và tri ân anh hùng dân tộc Lê Lợi cùng các tướng sĩ đã hy sinh trong cuộc đấu tranh giành lại độc lập cho đất nước khỏi ách đô hộ của nhà Minh.
Cổng đền được thiết kế bề thế với kiến trúc cổ kính, gồm hai cột trụ lớn chạm khắc hoa văn tinh xảo và câu đối chữ Hán mang nội dung tôn vinh công lao của Lê Lợi và các tướng sĩ. Phần mái cổng cong vút, được lợp ngói âm dương, tượng trưng cho sự giao hòa giữa trời và đất.
Bước qua cổng là khuôn viên sân rộng rãi, được lát gạch đỏ truyền thống, gợi nhớ đến những công trình cổ xưa. Sân đền là không gian mở kết nối các công trình chính, tạo nên cảm giác thoáng đãng nhưng vẫn giữ được sự trang nghiêm. Ở trung tâm sân thường có lư hương lớn bằng đồng, nơi du khách dừng lại dâng hương bày tỏ lòng tri ân.
Xung quanh sân, các hàng cây xanh tươi được trồng thẳng hàng, kết hợp cùng những bồn hoa rực rỡ tạo cảnh quan xanh mát và thanh bình. Khu vực cổng và sân không chỉ là nơi đón tiếp khách thập phương, mà còn là không gian khơi gợi lòng tự hào dân tộc, dẫn dắt bước chân vào không gian linh thiêng của ngôi đền.

Chính điện của Đền thờ Lê Lợi và các tướng sĩ, nghĩa quân Lam Sơn là tâm điểm của quần thể di tích, nơi hội tụ giá trị tâm linh và lịch sử sâu sắc. Công trình này được xây dựng theo phong cách kiến trúc truyền thống Việt Nam, với mái ngói đỏ cong vút, tượng trưng cho sự vững bền và thiêng liêng. Mái đền được chạm khắc tinh xảo với họa tiết rồng phượng, thể hiện khí chất oai hùng và cao quý của anh hùng dân tộc Lê Lợi và các tướng sĩ.
Bên trong chính điện, tượng thờ Lê Lợi được đặt trang trọng tại vị trí trung tâm. Tượng được chế tác từ đồng hoặc đá quý, khắc họa chân dung vị vua với vẻ mặt cương nghị, uy nghi, toát lên tinh thần anh minh và lòng yêu nước. Hai bên là tượng thờ hoặc bài vị của các tướng sĩ nghĩa quân Lam Sơn, tái hiện khí phách kiên cường và trung kiên của những người đã sát cánh cùng Lê Lợi trong sự nghiệp kháng chiến.
Không gian chính điện được trang trí với các bức hoành phi, câu đối chạm khảm tinh xảo, mang ý nghĩa ca ngợi công đức và lòng trung nghĩa. Ánh sáng từ các cửa sổ gỗ được thiết kế hài hòa với không gian nội thất, tạo nên cảm giác trang nghiêm và yên bình. Đây là nơi để người dân và du khách dâng hương, cầu nguyện, và cảm nhận sâu sắc tinh thần hào hùng của lịch sử dân tộc.